“લઈનેઅગિયારમી દિશા” જેવું લાંબું-લચક નામ અગિયાર નવોદિત ગઝલકારોએપ્રકાશિત કરેલ એમના પ્રથમ ગઝલસંગ્રહનું  છે.આજના યુગમાં જ્યાં બે ચાર માણસોને કોઈ સારું કામ કરવા માટે ભેગા કરવા અઘરા પડે છે ત્યાંઅગિયાર જણ એક કામ માટે સહમત થાય અને તે પણ માત્ર ચાર મહિનાનાં ટૂંકા ગાળમાં પુસ્તકપ્રકાશિત થાય એ ગઝલસગ્રહના લાંબા નામની જેમ ગુજરાતી સાહિત્ય જગતમાં એક અનોખો રેકૉર્ડજ કહેવાય.


આ આખી વાત એમ બની કે ગુજરાતના તમામ ખૂણેથી ગઝલના ઉપાસકો ભેગા થયા, અમરેલી, આદિપૂર, ધોળકા, અમદાવાદ,હિંમતનગર, નડિયાદ, ગોધર,સૂરત, વાપી અને મુંબઈ (જ્યાં જ્યાં વસે ગુજરાતીત્યાં સદાકાળ ગુજરાત).  આ અલગ અલગ શહેરના કવિઓએક બીજા સાથે જોડાયા “સૉસિયલ નેટર્વક” નાંમાધ્યમથી..એટલે કે “ફેસબુક”. ધોળકાના શિક્ષકશ્રી મગનભાઈ મકવાણા સંચાલિત “ગઝલતો હું લખું” ગ્રૂપના અમે તમામ સભ્યો, અને પોતપોતાની રચનાઓ મૂકીનેએક બીજાની પાસેથી શીખવાનો પ્રયાસ કરતા હતા. ખાસ તો છંદના બંધારણ, તકતી, કાફિયા અને રદ્દિફની ચર્ચા ઉપરાંત જોડણી ,વ્યાકરણ , ગઝલનાં છૂટના નિયમો વિષે તંદુરસ્ત ચર્ચાથતી.  ગ્રૂપનો એક  વણ લખ્યો નિયમ હતો કે શીખવું અને શિખવાડવું અનેગઝલ સિવાયના કોઈ બીજા વિષય પર ચર્ચા નકરવી.


આ ગ્રૂપ દ્વારા ઘણા નવા મિત્રો થયા કે જેમને ગઝલ છંદ શાસ્ત્રમાં લખવાનોરસ હતો. આમાનાં  એક મિત્ર હતા યોગેનદુ જોષી.એમની સાથી ચેટ દ્વારા અવનવા રદ્દિફ અને કાફિયા લઈને ગઝલ લખવાની શરૂઆત કરી. આમ કરતાંકરતાં લગભગ દોઢ વર્ષબાદ પ્રથમવાર હું યોગેન્દુ જોષીને મળ્યો. અમદાવાદના યોગેન્દુભાઈવાપીનાં કાંતિભાઈ સાથે પાછલા ચાર વર્ષથી ગઝલ વિષે ઓર્કુટ, ફેસબુક,ફોન પર ચર્ચા કરતા, શીખતા અને વળી એવી ઈચ્છા પણ હતી કેએક ગઝલસંગ્રહ પ્રગટ કરવો. એક કે બીજા કારણસર ગઝસંગ્રહ નું કામ આગળ વધતું નહોતું, એ વાત યોગેન્દુભાઈએમને કરી. વિજયચાર રસ્તા પાસે બે-ત્રણ કલાકની ચર્ચાને અંતે અમે હાથ મિલાવ્યા ને નક્કીકર્યું કે હવે ગઝલસંગ્રહ પ્રગટ કરીને રહેવું.


આમતો આજકાલ પુસ્તક છાવાનું કામ ઝડપ ભેરથાય છે. પણ એ પુસ્તક છપાવવા પાછળનો અમારો મૂળ હેતુ હતો કે જીવનના અલગ અલગ સ્તરે ઊભેલાઅગિયાર નવોદિત ગઝલકારો ની ગઝલ યાત્રા ક્યાંથી કેવી રીતે શરૂ થઈ અને ગઝલને અમે કેવીરીતે જોઈ ,જાણી અને શીખ્યા.


એક જુની વાર્તા યાદ આવે છે, ચાર માણસો ને આંખે પાટા બાંધીની કિધું કે જરા અડકીનેકહો કે આ શું છે?. એક જણ બોલ્યો કે થાંભલો છે, એક બોલ્યોના આતો પાઈપ છે. એક વળી દોરડું કહીને ખસી ગયો.  મને ઘણી વાર થાય કે એ ચાર જણા ગઝલના વિદ્યાર્થીનહિ હોય. બાકી સાચી રીતે ગઝલ લખતો હોય એ તરત વિચારે આ કોની વાસ છે? આટલી ખરબચડી શું વસ્તુ છે? વાળ જેવું લાગે છે બરછટ છે.અને એથીય આગળ  વધીને કદાચ એમ પણ વિચારે અનેકરી પણનાખે કે લાવ ને ચૂંટલી ભરી જોઉં!.


બસ કંઈ આવાજ વિચારથી આ ગઝલસંગ્રહના કવર પેજ થી લઈને અંતિમ પાના સુધીનીદરેક બાબત અમે જોઈ, ચકાસી, એકમેક સાથે રૂબરૂમાં ,ફોન પર અને પુસ્તક પ્રકાશિત કરવા માટે બનાવેલા નાનકડા ફોરમમાં તમામ બાબતોનેલખીને અગિયારે અગિયારની સંમતિ અને દલીલોને ધ્યાન પર લઈ નિર્ણય કર્યા. ગઝલને જે રીતેમઠારવી પડે એજ રીતે આખી આ “પ્રોસેસ” નેઅમે અમારી રીતે મઠારી. એ કેવી બની છે એતો તમે જ્યારે સંગ્રહ હાથ પર લેશો ત્યારે જાણીજ જશો.

"રજનીશભાઈથી મિસ્ટર.ફ્રૉઇડ...કૉમન-મૅન! આ આમ-આદમી છે. રોટી, કપડા 'ને મકાનનાં સ્વપ્ના જોતો આલુ-આદમી નહીં પણ, તેની ખુદની સમસ્યામાં બાથોડા ભરતો! ફ્રૉઇડ માટે ધર્મ વગેરેની મમત એ વાસ્તવિકતાનો સ્વીકાર કરવાની અક્ષમતા હતી, મહાન માનવ જાતની! જયારે ફિટ્ઝ કરંટ-ટ્રેન્ડને-લોક-ધબકારને કે સાંપ્રત-સંસ્કૃતિને વ્યક્તિગત સાધનાનું સાધન ગણતાં નહીં કે સમાજનું! મારા સ્વપ્ના... હું જે તે અન્યત્ર ચાલી રહ્યું છે તેમાંથી ઈંટો પકડી પકડી હું ચણીશ!
ગલ્લા પરની ભાષામાં કહું તો સમયને હું વાપરીશ! ઓહ.... ગાલ્સવર્ધી "મેન ઑફ પ્રૉપર્ટી"માં સ્ત્રીઓની વાત કરતા હતા પણ અહીં તો  સમયને સ્ત્રી બનાવી દીધી! જંગલનો કાનૂન? લૉ ઑફ ઇવોલ્યૂશન?! વ્હૉહોટ ધ હૅક! ફિટ્ઝ અને તેમની પત્ની ઝેલ્ડાના તંગ સંબંધ આપણા આજના આમ-આદમીના પતિ-પત્ની કે પ્રેમી-પ્રેયસીના સંબંધનું વાસ્તવિક-મૅટાફૉર છે! સાર્ત્ર 'ને સિમોન એ પદ્ય છે. આ ગદ્ય છે! ખેર,  ફિટ્ઝ પાસે અર્નેસ્ટ હૅમિંગ્વે હતા ....તેમના કહેવા મુજબ તેમનો "કલાત્મક અંતરાત્મા "! ...અને
આપણે?... આપણી પાસે ? “

ઝિશાન મગજ ...હાથ છૂટાં ના કરે તો કઈ નહીં પગ છૂટાં કર. રેસ્ટ રૂમ ઇન ધ સ્કાય!...ઓત્તારી... આ તો કોઈ ઍબસ્ટ્રેક્ટ કવિતાનું શીર્ષક બની ગયું! ...સેફ્ટિ બેલ્ટ છોડી સ્વયંસંચાલિત રીતે આજુબાજુ જોતો તે આગળ વધ્યો ...વ્હૉટ આ ગેધરિંગ! ધ ગ્રેટ ગૅટ્સબાય નો એક ઓર સંવાદ યાદ આવી ગયો ..." મને મોટી પાર્ટીઓ ગમે છે. એ એકદમ નીજી હોય છે. નાની પાર્ટીઓમાં કશું એકાંતિકતા જેવું હોતું જ નથી! " ...

જૉર્ડન મહાશય અહીં આવો તમને એક બંધ કમરામાં એકદમ પ્રાઇવસી મળશે ...આ સો બંધ બારી અને બે બંધ બારણાના રૂમને જેલની કોટડી કહેવી કે ગ્રીનરૂમ કે કોઈ વિડિઓ ગેમનો કૉમ્પ્યુટરમાં તૈયાર થયેલો સૅટ?! અલબત્ત ! આ પ્લેન તો છે જ, એની ના નહીં !

“ આ વિજ્ઞાન પણ અજીબોગરીબ વસ્તુ છે! એમાંય મેડિકલ સાયન્સ રિસર્ચ કરે ત્યારે ઘણીવાર તે પાંસઠમી કળાનું પ્રદર્શન કરતું હોય છે! જો વિદ્યાર્થીઓનો કેસ-સ્ટડી કે સૅમ્પલ-સ્ટડી થાય તો? નિદાન વલ્દ નિર્ણય આવે કે  માણસનું શરીર ભણવા માટે બનેલું જ નથી! એ નૅચરલિ રિસ્પૉન્ડ જ નથી કરતું! ઊલટું રિવોલ્ટ કરે છે. માનવી તો રમત-ગમત, રખડપટ્ટી 'ને રંગરેલિયા માટે
જ છે...અને વિશેષજ્ઞ પેટા-તારણો રજૂ કરે તે પહેલા બ્રેકમાં એડ આવશે- ફલાણું ખાઓ ઢીકણું કરો ...અને ટૂંકમાં અમને પૈસા આપી તમે ‘જલસા’ કરો! રિઅલ, નેચરલ, સાયન્ટિફિક જ-લ-સા! શું સારું-શું ખોટું એનું બ્રાન્ડીંગ! જીવનમાં ટીવી છે કે ટીવીમાં જીવન કે બધું સેઇમ  ટુ સેઇમ?! તો... શું હસવું એ પ્રૉબ્લેમ છે? વારુ, અભણ, ગામડિયો 'ને ફર્સ્ટ ટાઈમર પણ જ્યારે સેક્સ કરે છે ત્યારે મેઇન-એક્ટ દરમિયાન ગંભીર હોય છે. દાંત કાઢીને કે કાઢ્યા વગર હસતો નથી! હા, પહેલા પછી વાત અલગ છે! ના, પચાસથી વધુ સ્નાયુઓનો ઉપયોગ કરતું હાસ્ય એ ઑરિજિનલ- ઑટોમૅટેડ પ્રક્રિયા નથી. ખુશ રહેવું કે આનંદ કે ‘ઍટ પીસ’ તે હાસ્ય નથી. હસવું એ ફોર સ્યૉર માનવીય...યાંત્રિક પ્રક્રિયા છે.
જંગલમાંથી ઉતારી આવવું અને મેડિસિન-મૅન હોવું!- માણસ જન્મે મૅચ્યૉર છે! એ રડે છે એની જાતે. ‘હસવું’... તેનું પ્રોગ્રામિંગ, ટીચિંગ કે ટ્રેઇનિંગ માત્ર શક્ય નથી પરંતુ ફરજીયાત છે! મા...મધર! અને ત્યાંથી શરૂ થાય છે માણસનો 'હું કશું નથી'થી 'હું શું છું' તે શોધવાનો દોર! મા એને કૉગ્નિશન આપે છે....હોમો સેપિયંસ સેપિયંસ રેસની સર્વાઇવલ-માસ્ટર-કિ! માતૃત્વ! હ્યુમન ઉર્ફે ‘ધ મમલ-મૅન’ શૂન્ય પાસે જઈને વિદ્યાર્થી બને છે. “

ચિત્રલેખા 2013 નાટ્ય સ્પર્ધામાં નવ નવ ઈનામો મેળવી ચકચાર મચાવનારું હૃદયસ્પર્શી સામાજિક થ્રીલર ‘અંતિમ અપરાધ’ હવે એના નવા રંગરૂપ સાથે, મુંબઈની વ્યાવસાયિક રંગભૂમિના ઓપ સાથે, 9 મેથી શરૂ થઈ રહ્યું છે. રાજેન્દ્ર બુટાલા પ્રસ્તુત, સપ્તમેઘ સર્જિત, તેજલ રાવલ-ચેતન ગાંધી-શીલાબુટાલા નિર્મિત આ નાટકના દિગ્દર્શક વીરલ રાચ્છ અને લેખક ડો. રઈશ મણિયાર છે.

અંતિમ અપરાધ એ જીવનના જુદા જુદા તપકામાંથી આવનારા અને અચાનક જેલમાં એકબીજાને ભેટી જનારા બે વ્યક્તિઓની વાર્તા છે. એક, 11 ખૂનનો આરોપી પ્રોફેશનલ કિલર અરુણ ગાગન દેખીતી રીતે સંવેદનહીન અને અજંપ વ્યક્તિ છે અને બીજો, પોતાના શેઠના બાળક માટે ગુનો ઓઢનાર પ્રભાત પાટડિયા છે જે એક પ્રાઈવેટ ફર્મમાં મામૂલી ક્લર્કની નોકરી કરી માંડ પેટિયું રળે છે છતાં અપંગ બાળક અને અભણ છતાં પ્રેમાળ પત્ની સાથે પ્રસન્ન અને સંતોષી જીવન જીવે છે. બન્નેના જીવનમાં એવી ઘટના આકાર લે છે કે બન્ને રતનગઢની એક ચેરિટી હોસ્પિટલમાં ફરી ભેગા થાય છે. સમય સંજોગ અને સંવેદનાના આટાપાટા વચ્ચે રહસ્યમય પાત્ર બનીને આવતી નિશા અંતિમ અપરાધનો તખ્તો ગોઠવે છે અને પ્રત્યેક પળે દર્શકને જકડી રાખતો વાર્તાનો પ્રવાહ રોમાંચક અંત સુધી પહોંચે છે.

"અવસર કાવ્યોત્સવ" - આવો અને જોડાઈ જાઓ આ ઉત્સવમાં.

એક એવો મંચ જ્યાં પ્રસ્થાપિત અને નવોદિતની સાથે સાથે બિલ્કુલ શિખાઉ કવિ પણ પોતાની રચનાઓ રજુ કરી શકે છે અને તેની ઉપર માર્ગદર્શન મેળવી શકે છે.

તો એકમેકનાં કાવ્યો માણવાનો આ ઉત્સવ ફરી આંગણે આવીને ઊભો છે.

"કાવ્યોત્સવ"માં કવિતાનાં કોઈપણ પ્રકારમાં કોઈપણ વિષય ઉપરની રચનાઓ રજુ કરી શકાય છે.

"મારા તમારા લાગણી ને પ્રેમ ભર્યા શબ્દો ને કિવતાઓને માણવાનો ઉત્સવ"

સરનામું : .....